MENİSKÜS YIRTIĞI

Menisküs nedir ve ne işe yarar?

Artroskopik yöntemler olmadan önce menisküslerin işe yaramaz artıklar olduğu düşünülürdü ve diziağrıyan her hastada menisküs yırtığı düşünülüp, ameliyat sırasında menisküsler çıkartılırdı. Ancak sonyıllarda menisküslerin dizlerin normal işlevi için çok önemli görevleri olduğu anlaşıldı.

İki kemik arasında ( uyluk ve kaval kemiği) yerleşen menisküsler bir yastık gibi görev yaparak eklemkıkırdağını anormal yüklenmelerden korurlar. Dize gelen yüklerin taşınması ve aktarılmasında çokönemlidirler. Ayrıca eklem yüzlerinin uyumluluğunu artırırlar ve eklem sıvısının eklem içi dolaşımınakatkıda bulunurlar. Menisküsler olmadığında diz eklemine gelen yükler doğrudan eklem kıkırdağınaaktarılarak erken aşınmaya yani kireçlenmeye (osteoartrite) yol açarlar.

Günümüzde menisküsleri korumak birinci öncelik haline gelmiştir.

MENİSKÜS YIRTIĞI

Menisküs yırtıkları nasıl oluşur?

Gençlerde ve ileri yaştaki bireylerde menisküs yırtıklarının oluş şekli farklıdır. Gençlerde, menisküsünyırtılması için travma gerekir. Bu genellikle sabit ayak üzerinde dönme hareketi sırasında oluşur.Futbol, basketbol, kayak gibi sporlarda oluşan yırtıklar buna örnektir.Yıllar geçtikçe menisküsler sağlamlık ve esnekliklerini kaybederek bozulmaya başlarlar. Bozulanmenisküsler çok daha kolay yırtılabilirler.

İleri yaştaki bireylerde basit bir çömelme veya halıya takılmaile menisküs yırtıkları oluşabilir.Dış menisküs, iç menisküse göre daha hareketlidir, bu nedenle iç menisküs yırtıkları daha sık görülür.Nadir de olsa, menisküslerde doğuştan şekil bozuklukları olabilir. Bu tip menisküsler yırtılmaya daha müsaittir ve çocuk yaşlarda bile belirti verebilir.

Menisküs yırtıklarının belirtileri nelerdir?

Menisküs yırtıkları oluşurken hastalar genellikle ani bir ağrı batma ya da yırtılma hissederler. Yırtılan

menisküsün hangisi olduğuna bağlı olarak ağrı dizin iç ya da dış kısmında daha belirgindir. Birkaç saat

içinde dizin içinde sıvı veya kan toplanmasına bağlı olarak diz ekleminde şişlik ortaya çıkar. Genellikle

yaralanan dizin üzerine basmak mümkündür ancak topallama vardır ve sporcular genellikle sporu

bırakmak zorunda kalırlar. Yaralanma şiddetli ise menisküs yırtıklarına diz ekleminin çapraz ya da yan

bağlarının kopmaları da eşlik edebilir. Bu durumda dizde emniyetsizlik ve boşluk hissi gibi belirtiler de

ortaya çıkabilir.

Bazen yırtılan menisküs parçası, diz eklemini oluşturan kemiklerin arasında sıkışarakdiz hareketini engeller. Kilitli diz olarak bilinen bu durumda erken dönemde cerrahi tedavi yapılmasıgerekir.Zaman geçtikçe dizdeki yaygın ağrı azalarak ilgili menisküsün üzerinde noktasal hale gelir. Ağrıözellikle ani dönüşlerde ve çömelme sırasında ortaya çıkar.

 Yırtık menisküs parçaları eklem yüzleriarasına girerek dizde takılma ve kilitlenme gibi belirtilere yol açabilir. Bu beraberinde daha öncedendizde olmayan kıtırtı benzeri seslere de yol açabilir.

 

 

 

 

 

 

Menisküs yırtıklarında teşhis nasıl konulur?

Doktorunuzun menisküs yırtığı tanısına ulaşması için önce olayın oluş şeklinianlatmanızıisteyecektir.

Daha sonra dizinizi muayene ederek menisküs yırtığı bulgularını araştırır. Bu sırada yan veçaprazbağlarınızı da muayene eder. İyi bir hikaye ve fizik muayene sonrasında menisküs yırtığı tanısı büyükölçüde ortaya çıkar. Dizinizdeki aşınma-eskimenin miktarını değerlendirmek ve kemik yapılarda başkabir sorun olup olmadığını anlamak için doktorunuz röntgen grafileri isteyebilir. Menisküs yırtıklarınıntanısını doğrulamak için son yıllarda en güvenilir yöntem diz ekleminin manyetik rezonansgörüntülemesidir (MRG).

MRG’nin menisküs yırtıklarını saptamadaki doğruluk oranı, usulüne uygun çekilir ve deneyimli ellerde

değerlendirilirse % 95’in üzerindedir. Ancak tedaviye karar vermede tek belirleyici MRG değildir. Bazı

olgularda yırtık olmadığı hale yırtık varmış gibi görüntü elde edilebilir (yalancı pozitif sonuç) ya da tam

tersine yırtık olduğu halde MRG’de saptanamayabilir (yalancı negatif sonuç).Özellikle daha önceden menisküse yönelik cerrahi tedavi yapılmış ise hata payı çok artar ve daha ileritanısal yöntemlere gerek olabilir. Bu nedenle tedavinize karar verirken doktorunuz sadece MRGbulgularını değil, sizin hikaye ve fizik muayene bulgularınızı da göz önüne alır. Bazı hallerde bu tanıyöntemlerinin hepsi yetersiz kalabilir. Bu durumda artroskopi ile tanı doğrulanır.

 

 

 

 

 

 

 

Menisküs yırtıklarında hangi tedavi seçenekleri vardır?

Gençlerde menisküs yırtıklarının tedavisi çoğunlukla cerrahidir. Çok nadir görülen ve tam kat olmayan

bazı küçük yırtıklar dışında menisküslerin kendiliğinden iyileşme yeteneği yoktur. Belirgin yakınmaları

olan hastalarda cerrahi müdahale ile menisküs yırtığı onarılmaya çalışılır, eğer yırtık onarıma uygun

değilse yırtık olan kısım çıkartılır.İleri yaştaki hastalarda menisküs yırtıklarına genellikle dizde artroz (aşınma, yıpranma, kireçlenme)eşlik eder.

Bu durumda sadece menisküs yırtığına müdahale etmek sorunu tam olarak çözmeyebilir.

Doktorunuz bu durumda ilaç tedavisi ile belirtilerin baskılanmasını, eklem içi enjeksiyonları,

artroskopik cerrahiyi ya da artroskopi ile birlikte kemik düzeltici ameliyatlardan birine karar

verecektir.

 

 

Menisküs dikilir mi, menisküs tamiri nasıl yapılır?

Dizin uzun dönem sağlığı için çok önemli olan görevlerini yerine getirmeleri için menisküs yırtıklarında

ilk seçenek tamirdir. Menisküslerin damarlanma özellikleri nedeniyle iyileşme yetenekleri çok yüksek

değildir ve menisküs yırtıklarının kabaca beşte biri tamire uygundur. Menisküs tamiri günümüzde

artroskopik cerrahi ile yapılmaktadır.

Yapılan tamirin sağlamlığı ve eklem içinde yapılan başka girişimler (ör. Çapraz bağ cerrahisi) olup

olmadığına göre ameliyat sonrası dönemde birkaç hafta koltuk değneği kullanmanız ve çömelmekten

kaçınmanız gerekli olabilir.

Spora dönüş 4 hafta ile 4 ay arasında değişen sürelerde olabilir. Menisküsonarımının başarı oranları yırtığın tipi ve yapılan cerrahinin şekline göre değişmekle birlikte % 70 ile95 arasındadır. Yapılan tamire rağmen menisküs iyileşmeyebilir veya tekrar yırtılabilir. Başka birdeyişle, menisküs tamiri yapılan hastaların % 5-30’unda ikinci bir cerrahi gerekli olabilir. Başarısızlıkoranı yüksek gibi görünmekle birlikte, menisküsler olmadığında dizde meydana gelecek aşınma gözönüne alındığında bu risk kabul edilebilir düzeydedir. Yapılan tamir başarısızlıkla sonuçlanırsa basit birameliyatla yırtık olan menisküs parçası çıkartılabilir.

 

 

 

Menisküs yıtık kısmının temizlenmesi (Menisektomi) nedir?

Doktorunuz, menisküs yırtığınızın onarıma uygun olmadığına karar verirse, yırtık olan menisküsparçası çıkartılır. Bu işleme menisektomi adı verilir. Bu işlem sırasında sadece yırtık olan kısımçıkartılarak menisküsün geriye kalan sağlam kısmı korunmaya çalışılır. Buna parsiyel menisektomidenir.

Ne kadar çok menisküs dokusu korunabilirse dizin uzun dönem sağlığı için o kadar iyi olur. Çünkügeriye kalan menisküs dokusu kısmen de olsa yük taşımaya devam eder. Parsiyel menisektomininerken dönem sonuçları çok iyidir. Ameliyat sonrasında ciddi bir rehabilitasyon programına gerekyoktur. Sıklıkla evde yapılan egzersizler sonrası birkaç gün yada hafta içinde normal yaşam ve sporadönmek mümkündür.15 yıldan uzun süreli takiplerde, parsiyel menisektomi yapılan hastaların yaklaşık beşte birinde dizdeaşınmaya bağlı bulgular ortaya çıkabilir. Bu bulgular özellikle dış menisküsü çıkartılan hastalarda, içmenisküsü çıkartılanlara göre daha şiddetli ortaya çıkar.

 

Menisküs nakli nedir, yapay menisküs var mı?

Başka bir insandan alınan dokular yerine sentetik menisküs dokusunun üretimi ve nakli konusunda çalışmalar devam etmektedir. Bugünkü teknoloji ile sadece kısmi menisküs kayıplarında sentetikmenisküs dokuları kullanılabilmektedir

OP.DR.Özgür Oktay NAR

0rtapedi ve Travmatoloji Uzmanı